Frå psykisk helse til folkehelse - ein kan tenkje breitt om digitale helsetenester

Dette var tema då nær 600 representantar frå akademia, sjukehus, kommunar, næringsliv og interesseorganisasjonar møtes på konferansen Digital helse- dagar i Bergen. Der diskuterte dei korleis digitalisering og ny teknologi kan gi betre helsetenester, og samstundes redusere behovet for personell.

Konferansen blei arrangert av Alrek helseklynge, Høgskulen på Vestlandet (HVL) og Helse Bergen.

Digitale tesenster til pasientar med alvorleg psykiske lidingar

På konferansen var ein innom svært mange ulike tema innan digitalisering, alt frå Helseplattforma i Midt- Noreg til forsking på digitale tenester og bruk av kunstig intelligens.

Det blei og presentert fleire digitaliseringsprosjekt, der brukarmedverknad har vore heilt sentralt.

Når ein skal lage tenester til alvorleg psykisk sjuke, er kanskje ikkje digitale tenester det fyrste som slår ein. Men på konferansen blei det vist at ein kan tenka breitt når det gjeld digitalisering.

Førsteamanuensis ved HVL, Mette Senneseth, leiar Svingdørsprosjektet. Prosjekt har som mål å betre tenestene til pasientar med alvorlege psykiske lidingar som har hyppige akuttinnleggingar, ofte kalla svingdørspasientar.

Bilete: Førsteamanuensis ved HVL, Mette Senneseth, leiar Svingdørsprosjektet, som har som mål å betre tenestene til pasientar med alvorlege psykiske lidingar som har hyppige akuttinnleggingar.

Blir akuttinnlagt på kveld og helg

I prosjektet har dei gjort ei grundig kartlegging av behova til denne pasientgruppa, i tett samarbeid med pasientar sjølve. Ein av tinga dei såg frå dette innsiktarbeidet, var at 76% av innleggingane på psykiatrisk akuttmottak skjer utanfor ordinær kontortid.

– Mange av tenestene som i dag er retta mot denne pasientgruppa er stengt på kveld, natt og i helgene. Pasientane ynska meir tilgjengelege tenester. Vonde tankar bygg seg ofte opp gjennom dagen og kan nå ein «topp» på kvelden når alt er stengt og det ikkje er nokon å kontakte. Mange ender då opp på legevakta, blir akuttinnlagt, men blir skreve raskt ut igjen. Pasientane opplever å gå mykje inn og ut av psykiatrisk akuttmottak, og ein del har vonde opplevingar frå akuttinnlegging, seier Senneseth.

I prosjektet har ein kalla dette for «akuttloopen», ein «loop» som fører til mykje frustrasjon og makteslausheit, både hos pasientane og hos dei tilsette.

App skal gi tilgang til helsepersonell døgnet rundt

Senneseth, som også jobbar ved kompetansesenter for sikkerheits-, fengsels- og rettspsykiatri i Helse Bergen, presenterte prosjektet på konferansen.

Løysinga som dei er kome fram til, er nemleg ei ny digital teneste – ein app – der pasientane kan få kontakt med helsepersonell døgnet rundt. Innhaldet i appen skal tilpassast den enkelte pasient, og helsepersonell skal ha tilgang til pasienten sin journal.

Appen har fått namnet «Muli», og skal testast ut i ein pilot frå september. Pasientane skal kunne chatte med helsepersonell, ha videosamtalar og dersom dei opplever situasjonen som akutt, skal pasienten kunne trykkje på ein «raud knapp» som skal utløyse førehandsbestemte tiltak i akuttplanen deira.

Rundt same bord

Det er mange involverte instansar, blant anna Helse Bergen ved Øyane DPS og Psykiatrisk akuttmottak, Øygarden kommune, Askøy kommune, legevakt i begge kommunane, politiet og HVL.

Prosjektet har sprunge ut av eit større prosjekt, «Samskaping i Vest», fordi ein såg at ein ikkje klarte å nå pasientgruppa som hadde hyppige akuttinneggingar med tiltak som vart sett i verk for andre pasientar med rus- og psykiske helseutforringar.

I tillegg til appen er det etablert eit “Muli-team”, som består av kontaktar frå alle dei involverte tenestene. Dei skal samarbeide om oppfølginga av personane som blir inkludert i Muli-tilbodet.

– Det har vore veldig nyttig å ha mange instansar samla rundt same bord. No ser vi det same bilete. Sjølv om mange har gjort ein god jobb kvar for seg, så har det ikkje vore godt nok for pasientane. Målet er at vi skal kome tidlegare inn med hjelp, slik at pasientane unngår unødvendige akuttinnleggingar. Vi har stor tru på at dette prosjektet skal føre til ei endring for denne pasientgruppa som i lang tid ikkje har fått god nok hjelp, seier Senneseth.

Gir brukarmedvirkninga 10 av 10

Et anna prosjekt som blei presentert på konferansen var folkehelseprosjektet «Helsefremmende miljø på sosiale medier». Det er eit samarbeidsprosjekt mellom Bergen kommune, Vestland fylkeskommune, Folkehelseinstituttet og Høgskolen på Vestlandet.

Her har ungdom sjølve vore med heile vegen. Saman med prosjektleiar Randi Træland Hella i Bergen kommune, presenterte ungdomsrepresentant Eowyn Saus, prosjektet på konferansen.

– Vi har blitt lytta til og følt at vi har fått være med å påverke prosjektet. Vi gir brukarmedvirkninga 10 av 10, sa Saus.

Bilete: Prosjektleiar Randi Træland Hella i Bergen kommuner og ungdomsrepresentant Ewony Saus.

SoMe – ein arena som fremmar helse

Prosjektet handlar om korleis unge kan få det betre på sosiale medier, og at det i større grad kan bli ein arena som fremmer unges helse og trivsel.

I prosjektet har dei samarbeida tett med to vidaregåande skular i Bergen, Amalie Skram vgs. og Arna vgs. Ved desse skulane er det gjennomførte fokusgruppeintervju av både elevar og tilsette. I tillegg har Folkehelseinstituttet utarbeida ein spørjeundersøking kor fyrste runde blei gjennomført ved alle vidaregåande skular i Bergen hausten 2020, og andre runde blei gjennomført hausen 2021.

Det blei peika på positive sider ved sosiale medier, som at ein kan få seg vener, finne andre som har same interesser, samt underhaldning. Men det var også ein del negative sider som deling av bilete og videoar mot eigen vilje.

Startar med undervisningsopplegg

Ein ting som kom fram i prosjektet var at ungdom sjølv etterlyste meir opplæring og rettleiing. Som eit resultat av dette er det utarbeida eit undervisningsopplegg for ungdomsskule og vidaregåande skule, som nå ska blir testa ut i perioden 2023-2025. På nettsida ungpasome.no kan du lesa meir om prosjektet og undervisningsopplegget.

– SoMe er ein arena på lik linje med skule og fritidsaktivitetar. Det skjer mykje bra der, men det manglar rollemodellar og rettleiarar slik ein har på andre arenaer. Vi håpar undervisningsopplegget kan auke bevisstheita og refleksjon rundt bruken av SoME, sa Saus.

Unik kombinasjon

Prorektor for regional utvikling ved HVL, Geir Kåre Resaland, opna konferansen saman med Randi- Louise Møgster, viseadministrerande direktør i Helse Bergen.

HVL har ei av landets største sjukepleiarutdanningar. Kvart år blir over 500 sjukepleiarar uteksaminert, i tillegg utdannar høgskulen studentar innafor sju andre helseprofesjonar.

– Vi utdannar morgondagens helsepersonell. HVL er til stades på heile Vestlandet – frå Haugesund i sør til Førde i nord – og blir svært viktige for å imøtekoma behova for helsepersonell og kompetanse i regionen i framtida, sa Resaland.

I tillegg til ei rekkje helseutdanningar, har HVL og ei stor ingeniørutdanning. Det er berre NTNU som utdannar fleire ingeniørar.

– Helse- og omsorgstenestene er i endring og omstilling. Mange tenester blir digitalisert og ny teknologi tas i bruk, det gjer og at vi må tenkje nytt i utdanningane. Vi må jobbe på tvers av fag og sektorar for å lykkes, og kombinasjonen av helse- og ingeniørstudentar set oss i posisjon til å vere med å bidra til å utvikle framtidas digitale helsetenester, sa Resaland.

020 (1).jpg Bilete: Prorektor for regional utvikling ved HVL, Geir Kåre Resaland, opna konferansen saman med Randi- Louise Møgster, viseadministrerande direktør i Helse Bergen. Foto: Mauricio Pavez, Medielab/Høgskulen på Vestlandet.

Meir tid til pasientane

Randi- Louise Møgster, viseadministrerande direktør, var klar på at ein må handle no.

– Vi kjem til å gå tom for personell før vi går tom for pengar i helsetenesta. For å redusere behovet for arbeidskraft i åra som kjem, må vi investere i teknologi og jobbe annleis, sa ho.

– Vi må digitalisere og automatisere oppgåver, men sørge for at det skjer på ein måte som gir tilsette meir tid til pasientane, og ikkje mindre, hald Møgster fram.

Møgster understreka at endringsleiing er viktig framover.

– Digitalisering utfordrar måten vi jobbar og samhandlar på, og måten ein organiserer arbeidet på. Det utfordrar medarbeidarar, men også oss som leiarar. Skal vi lykkast, så må vi ha fokus på leiing og endringsleiing, avslutta ho.

Bilete: Viseadministrerande direktør i Helse Bergen, Randi-Louise Møgster. Foto: Mauricio Pavez, Medielab/Høgskulen på Vestlandet.

Krafta på Vestlandet

Konferansen blei avslutta med innlegg av Monica Mæland, adm. direktør i Bergens næringsråd, med påfølgjande debatt om korleis næringsliv, kommunar, sjukehus, akademia og andre aktørar kan samarbeid for å utvikle helsenæring og ein berekraftig helseteneste for framtida.

Mæland trakk fram det nederlandske selskapet Philips som døme på ei bedrift som har satsa på helse.

– Mange forbinder Philips med lysrøyr, tv og radio, og det var dei veldig gode på. Men i dag er det eit av verdas største helseteknologiselskap, med ein enorm betydning for regionen og for Nederland, sa Mæland.

– Vi har som Nederland bedrifter med lange tradisjonar i ulike bransjar, men minimalt innanfor helse. Kan nokon bedrifter jobba saman med forskingsinstitusjonar i regionen og satse på verdas største og mest voksande marknad, spurte ho?

Mæland peika vidare på dei moglegheitene som finnes for å utvikle ei helsenæring på Vestlandet. Vestlandet står for 11 prosent av norsk verdiskaping, har 16 prosent av norske studentar og er Norges eksportfylke nr. 1.

– På Vestlandet er vi gode til å finne løysingar. Vi må bruke denne krafta til å få betre og meir berekraftige helsetenester for befolkninga, samtidig kan det bidra til næringsutvikling og eksportmogelegheiter for vår region, sa Mæland.

Frå psykisk helse til folkehelse – ein kan tenkje breitt om digitale helsetenester